RUNA KAY

NAPAYUKUYKICHIK

Hinantinpi Qichwa masiykuna, kay chusaqlla puriq intirnit nisqata mañarikuspaymi, kunanmantapacha qamkunawan kuchka rimaykanakuspa tiqsimuyuntinman chayarqusun. Kaypiqa Qichwa kawsayninchikta, astawanraq kallpancharisun. Kusi puywa, chuya yuyay wayralla ñancharikuspa. Machunchikunapa, kuraqninchikkunapa yachayninwan kallpachaykukuspa, Apunchikkuna, Pachamamanchik munanqam qalilla purinanchikta.

Qichwa kawsayninchikrayku, maypipas, qaynapas, kunanpas, haykaqpas.

1: Qullqiyuqña kaspapas amapuni wasiykiman chayana ñanta chinkachinkichu.

2: Munaywanqa imapas atinallami, wañuypas mana wañuy.

3: Manami yanqa utirayanachu, atuqmi llallirquwasunman.

4: Ama pitapas waqachinkichu, wiqinman chayaspataq kuyay puriwaq.

CHULLPI HARAWI

Paray wichay lluqllapa apamusqan rumi,

ñan patapi mana rumichay atina,

purikuqkuna mitkachiq rumi.

Sapa paraptin sunquyki muyuchiq,

Mana munaptiykipas chakiyki kallkayachiq,

Qamtaqsi mayu kanki, ñuqataq tuytuq rumi kasaq:

Maymanchá apawanki,

chaymanchá qatisqayki,

Ichari maypichá saqiwanki,

chaypichari suyasqayki.




domingo, 21 de abril de 2013

Carmen Estrella, chaskachaypaq






















Yanachalláy, warmi munasqay, masachalláy,
Amapuni waqankichu, punchawlla tutayaptin,
Chayqa yana puyullami, wayra wayraptin picharikuq.
Pachapa kanchayninqa kutimullanqan.
chaynallata tukuykunki, sichus mana utqay kutirqamuptiy,
Qunqayllami, mana watuy, intiwan kuchka chayarqamusaq,
Maypiña kaspapas, mana qamwanri yachanichu.
Yana puyu, para sunqu,
yuraq puyu, chaki sunqu,
qamwan kuchkan hatarisun,
pachantaraq, pachapuyu,
hawantaraq, lasta puyu,
pawaylla pawaspa,
yanallayman chayarqusaq,
sinchi llakin matipachkan.
Ichallaraq waqaysiyman.

MI, AA, 11/7/10

WAYLIYA TAKI,

EULOGIO CASTILLO ZAMALLOA TAYTAYPAQ, PAQARIMUSQAN PUNCHAWTA YURARISPA,



Wayliya, wayliyahiya, wayliya, wayliyahiya,
wayliyahiya, wayliya, wayliyahiya wayliya,
Kay uray llaqtkunapis,
Kay wichay suyukunapis,
Sipichiwayta munanku,
Wañuchiwayta nichkanku,

Hinayá rimachkachunku,
Hinayá muspachkachunku,
Atinkumanchu ñuqawan,
Wiñay kawsaqmi kachkani.
Wayliya, wayliyahiya, wayliya, wayliyahiya,
wayliyahiya, wayliya, wayliyahiya wayliya,

Qawaylla, qawaykullaway,
riqsiylla riqsiykullaway,
castillo qaqam kachkani,
anti runallas kachkani,

Munanki, mana munanki,
yuyanki, mana yuyanki,
ñuqam chay kanka kachkani,
qarichakuna waqachiq.
Uk saqmayllawan puñuchiq.
Wayliya, wayliyahiya, wayliya, wayliyahiya,
wayliyahiya, wayliya, wayliyahiya wayliya,

MI, ayamarqay killapi, 20, 2010

ÑAKAKUY

YUYARIKUSPA

Manachu yuyarina kanman, Lima llaqtapi tusupakusqayta, tukuy llaqtakunamanta hamuq llamkaqmasiykunawan tinkuspa sumaq kawsarikusqayta.


PUKLLAY KUTIMUN

Kaypimi kaqmanta pukllaywan kuchka chayarqamuni, kunanmantaqa ñuqawan qichwa kawsaypi purisun. Musuq kawsay munayta puririnqa. Ichaqa qamkunapas qimiykamuwankichik, imallatapas willarimuwankichik. chayna uk aylluhinalla qatipasun maymi ñan purinanchikta.
Chay nispaqa, hampuy, hampuy, haku, haku.

Tukuy sunquywan,



TANKARCHA



(Waqay taki)
Wasi punkuta rikurimuyña, kallichamanta yaykuykamuyña,
Mikunaykita qaraykamuway, waykusqaykita mikuykachiway.

Manallapuni kutimuptiyki, manallapuni chayamuptiyki,
Mana qarpasqa tikachahina, maqiyarquspa wañurqullasaq.

Ullantaytanpu wasichaykipi, Urupanpallay llaqtachaykipi,
Wawaykikuna maskachkasunki, yarqawan nispa, chakiwan nispa.

Ñuqallaychu waqachirqayki, ñuqallaychu piñachirqayki,
Chaychu kunanri saqirquwanki, chaychu kaynata wikchurquwanki.

Kunan maypitaq maskamusqayki, kunan maypitaq tarimusqayki,
Urquchanpichu qasachanpichu, maypim yanallay pakarqukunki.

Yunkachapiña tarikuspapas, mayqin ñanpiña chinkaykuspapas,
Kutimullayña chayamullayña, manallapunis sapay kaymanchu.

Paqarillaway kunanhinari, minchachallaway punchawchallari,
May llaqtamantaq chayarqullasaq, may wasipitaq tinkurqullasun.

Qaqallatachu yanallay nisaq, mayullatachu masallay  nisaq,
Paykunallachu waqaysiwanqa, paykunallachu kawsaysiwanqa.

Maypiñam kanki, maytam richkanki, maypiñam kanki maytam richkanki,
Qusqullatachu, limallatachu, arqipatachu, boliviatachu.

Desaguadero fronterapichu, quchapampallay llaqtachapichu,
Suyallawanki aypamusqayki, willaykullaway nillaykullaway.

Noviembre puyu, diciembre para, noviembre puyu, diciembre para,
Amallapuni pakaykullaychu, yanachallaypa yupichantaqa,
Amallapuni chinkaykachiychu, masachallaypa uyachantaqa.

CIRI wiñaypaq yuyarisqam kanki.

YANAN CHINKACHIQ WALLATA,
Qampa sutiykipi Willkamaru wawqiyki qillqarqa.
Michigan, USA. 12-06-10: 21:40

Ronald: Samicha, Ma. Joliecha, Ma. Del Carmen, Martín, Qamwan kuchka llakipipas, kusiypipas.
Ciriqa, warmi wawaykiwan kuchka maymantapas chaskachahina, tikachahina, pichiwchahina kancharimusunki, rimaykamusunki, paykunam allinta kallpachasunki, ichaqa amapuni qunqankichu.