RUNA KAY

NAPAYUKUYKICHIK

Hinantinpi Qichwa masiykuna, kay chusaqlla puriq intirnit nisqata mañarikuspaymi, kunanmantapacha qamkunawan kuchka rimaykanakuspa tiqsimuyuntinman chayarqusun. Kaypiqa Qichwa kawsayninchikta, astawanraq kallpancharisun. Kusi puywa, chuya yuyay wayralla ñancharikuspa. Machunchikunapa, kuraqninchikkunapa yachayninwan kallpachaykukuspa, Apunchikkuna, Pachamamanchik munanqam qalilla purinanchikta.

Qichwa kawsayninchikrayku, maypipas, qaynapas, kunanpas, haykaqpas.

1: Qullqiyuqña kaspapas amapuni wasiykiman chayana ñanta chinkachinkichu.

2: Munaywanqa imapas atinallami, wañuypas mana wañuy.

3: Manami yanqa utirayanachu, atuqmi llallirquwasunman.

4: Ama pitapas waqachinkichu, wiqinman chayaspataq kuyay puriwaq.

CHULLPI HARAWI

Paray wichay lluqllapa apamusqan rumi,

ñan patapi mana rumichay atina,

purikuqkuna mitkachiq rumi.

Sapa paraptin sunquyki muyuchiq,

Mana munaptiykipas chakiyki kallkayachiq,

Qamtaqsi mayu kanki, ñuqataq tuytuq rumi kasaq:

Maymanchá apawanki,

chaymanchá qatisqayki,

Ichari maypichá saqiwanki,

chaypichari suyasqayki.




domingo, 3 de abril de 2011

PACHAMAMA MAMAY

Pachamama mamáy, amapuni pinqaruwankichu, pampachaykuwanki, willkaruna wawaykimi kunanpacha rimaykamusunki, sunqun kirisqa, puti llaki qipirisqa, maypachachus Qusqupi yachachiq masiykuna ñakariypi tarikuptinku.

Tukuy kawsaypa maman mamáy, yachaninkanpas, sinchi piñasqa tarikusqaykita, ñan chinkachiq wawaykikunapa chusaq musquy kawsaypi purisqankuta.
Yachay tukuq runakuna manaña maymanta hamusqankuta yuyarispa, waqllisqa sunquyuq, umankupa atipasqan ukpaqkama laqayayman aysaykuwachkanku.
Manataqmi yachakunchu imapunis maskasqanku, maykamas chay awqa qullqi rayku puriyninku chayanqa chaypas.

Ñuqaykuqa, ima quwasqaykikuwan kawsakuqlla, qamwanpuni purikuq, munasqayki huntachiq, qampi sunquyuq, qamrayku maymanpas chayaq, qamwan kuchkan kunanpas ñakarichkayku, mana qamwan imataq imapas.

Ukman tukusqa yuyayniyuq runakunaqa, samayniykita, yawarniykita, imaymanaykita puchukakunantapuni maskachkanku, imatataq uyarinqaku, imatataq rikunqaku, qullqipa waqayachisqan runakuna, atiyniyuqsi kanku, achwanraq ima munasqanku ruraq.
Chay rurasqankuwantaq riti qataykita, chuya yawarniykita quñuchispa chulluykachichkanku, chukchayki sachakunata qalata kuchurqarispa, pachaykitapas uchku uchkutallataña saqirquspa, qam patapimi allqukunahina maqanaykukuchkanku, chaykunami ñakariypi siqusunki, qamwan kuchkatataq ñuqaykutapas.

Maymantaraq hamurqaku, manachá qammantachu paqarimunkuman karqa, manami ñuqaykupa masiykuchu, chaynaniraq yana nunayuq pichá kanpas, wañuylla wañuy maskaq, manañami imanisqapas qapyayariq.
Ñuqayku sacha sachapi, urqu wichaypi tiyaq wawaykikunaqa manami qullqita maskaspachu purichkayku, achtawanpas qamwan kuchka sumaq kawsayllatami munayku, yachachiwasqaykiku ñanta purispa, yarqaypipas, chakiypipas aychayki aycha, yawarniyki yawar, llantuyki llantu.

Chay raykumi mañakuyki, amapuni qampi sunquchasqa runakunataqa pampaspa tukurquychu, achwanmi ukllapi huñurquwayku qamta amachaspa hatarinaykupaq, qamrayku wañuy yachanaykupaq,
Arí wakinqa mayuman tukuspachá, wakintaq qaqaman tukuspa, mana chanin runakunata allin kawsayman kutichimusun, paykunapas ñakarispachá imayna sumaq kawsay kawsayta yachanqaku.