KAWSAYKUTIKAWSAY: diciembre 2010

RUNA KAY

NAPAYUKUYKICHIK

Hinantinpi Qichwa masiykuna, kay chusaqlla puriq intirnit nisqata mañarikuspaymi, kunanmantapacha qamkunawan kuchka rimaykanakuspa tiqsimuyuntinman chayarqusun. Kaypiqa Qichwa kawsayninchikta, astawanraq kallpancharisun. Kusi puywa, chuya yuyay wayralla ñancharikuspa. Machunchikunapa, kuraqninchikkunapa yachayninwan kallpachaykukuspa, Apunchikkuna, Pachamamanchik munanqam qalilla purinanchikta.

Qichwa kawsayninchikrayku, maypipas, qaynapas, kunanpas, haykaqpas.

1: Qullqiyuqña kaspapas amapuni wasiykiman chayana ñanta chinkachinkichu.

2: Munaywanqa imapas atinallami, wañuypas mana wañuy.

3: Manami yanqa utirayanachu, atuqmi llallirquwasunman.

4: Ama pitapas waqachinkichu, wiqinman chayaspataq kuyay puriwaq.

CHULLPI HARAWI

Paray wichay lluqllapa apamusqan rumi,

ñan patapi mana rumichay atina,

purikuqkuna mitkachiq rumi.

Sapa paraptin sunquyki muyuchiq,

Mana munaptiykipas chakiyki kallkayachiq,

Qamtaqsi mayu kanki, ñuqataq tuytuq rumi kasaq:

Maymanchá apawanki,

chaymanchá qatisqayki,

Ichari maypichá saqiwanki,

chaypichari suyasqayki.

viernes, 24 de diciembre de 2010

N a p a y k u k u y

Kunanpas, haykaqpas, amapuni chiqninakuspa, amapuni qawanakuspa, amapuni kara sunqu.

Imatapas yuyaychakusun, sunquchakusun, rurasunpas wañukuq runahinalla .

Amataq pitapas qunqarqusunchu,

Ñawpanchikkunata, Apunchikkunata,

Pachamamanchikta, Kuraqninchikta,

Taytamamanchikta Llaqtanchikta,

Kusi kusi sunqulla, Chuya yuyaylla,

Qichwa kawsay ñanta mana chinkachispa.

Tukuy munakuywan sapankaykichista marqaykuykichis.

W i l l k a m a r u

Chakra uyway wichay, 2010

viernes, 10 de diciembre de 2010

Qichwa yachachiqkunapa haylli takin

Wawqiykuna, panaykuna, kuraqniykuna, wiñaymasiykuna, sullkaykuna, hinantin llaqtakunapi kawsaq, kay takita uyarispa sumaqta yuyaymanakusun imaymana rurasqanchikpi, qichwa runahina, qichwa yachachiqhina, sichus chiqan chayqa kusirichiwasun,sichus mana chayqa llakichiwasun. Maymantaña hamuspapas, piña, mayña qillqarqan, takin chaypas ñuqanchisqa sunqunchiswan uyarisun.

domingo, 5 de diciembre de 2010

TANKARCHA (Waqay taki)

CIRI wiñaypaq yuyarisqam kanki,

TANKARCHA

(Waqay Taki)

Wasi punkuta rikurimuyña, kallichamanta yaykuykamuyña,

Mikunaykita qaraykamuway, waykusqaykita mikuykachiway.

Manallapuni kutimuptiyki, manallapuni chayamuptiyki,

Mana qarpasqa tikachahina, maqiyarquspa wañurqullasaq.

Ullantaytanpu wasichaykipi, Urupanpallay llaqtachaykipi,

Wawaykikuna maskachkasunki, yarqawan nispa, chakiwan nispa.

Ñuqallaychu waqachirqayki, ñuqallaychu piñachirqayki,

Chaychu kunanri saqirquwanki, chaychu kaynata wikchurquwanki.

Kunan maypitaq maskamusqayki, kunan maypitaq tarimusqayki,

Urquchanpichu qasachanpichu, maypim yanallay pakarqukunki.

Yunkachapiña tarikuspapas, mayqin ñanpiña chinkaykuspapas,

Kutimullayña chayamullayña, manallapunis sapay kaymanchu.

Paqarillaway kunanhinari, minchachallaway punchawchallari,

May llaqtamantaq chayarqullasaq, may wasipitaq tinkurqullasun.

Qaqallatachu yanallay nisaq, mayullatachu masallay nisaq,

Paykunallachu waqaysiwanqa, paykunallachu kawsaysiwanqa.

Maypiñam kanki, maytam richkanki, maypiñam kanki maytam richkanki,

Qusqullatachu, limallatachu, arqipatachu, boliviatachu.

Desaguadero fronterapichu, quchapampallay llaqtachapichu,

Suyallawanki aypamusqayki, willaykullaway nillaykullaway.

Noviembre puyu, diciembre para, noviembre puyu, diciembre para,

Amallapuni pakaykullaychu, yanachallaypa yupichantaqa,

Amallapuni chinkaykachiychu, masachallaypa uyachantaqa.

YANAN CHINKACHIQ WALLATA,

Qampa sutiykipi Willkamaru wawqiyki qillqarqa.

Michigan, USA. 12-06-10: 21:40

Ronald: Samicha, Ma. Joliecha, Ma. Del Carmen, Martín, Qamwan kuchka llakipipas, kusiypipas.

Ciriqa, warmi wawaykiwan kuchka maymantapas chaskachahina, tikachahina, pichiwchahina kancharimusunki, rimaykamusunki, paykunam allinta kallpachasunki, ichaqa amapuni qunqankichu.