IPU PARACHA, YANA PUYUCHA

Kunan punchawñataqmi,

yana puyulla muyuykarqamuwan,

pampaykuq yuyayllaña,

tutayaypi rikurqukuni.

Tarpispa, tarpispa chusaqman purini.

Wayrataq matiykamuchkan, 

huchasapa runa qatiy yuyay.

Kallpawan waqtamun,

kallpawan pukumun,

runapas wikchukllaña,

wasipas qipiyllaña.

Sachakunapis sinchi chaqlasqa,

 kayman, wakman kutikacharin,

tapsikacharin, kumukacharin,

rapinkuna wichisqa, tallisqa,

kaspiy, kaspi.

Parari,

suturimuntaq,

challarimuntaq,

llampullampulla,

ukpaq kachaykamunman.

Munantaq manataq,

manataq, munantaq…

MI, AA, 10, 26, 10

IPU PARACHA, YANA PUYUCHA

Kunan punchawñataqmi,

yana puyulla muyuykarqamuwan,

pampaykuq yuyayllaña,

tutayaypi rikurqukuni.

Tarpispa, tarpispa chusaqman purini.

Wayrataq matiykamuchkan, 

huchasapa runa qatiy yuyay.

Kallpawan waqtamun,

kallpawan pukumun,

runapas wikchukllaña,

wasipas qipiyllaña.

Sachakunapis sinchi chaqlasqa,

 kayman, wakman kutikacharin,

tapsikacharin, kumukacharin,

rapinkuna wichisqa, tallisqa,

kaspiy, kaspi.

Parari,

suturimuntaq,

challarimuntaq,

llampullampulla,

ukpaq kachaykamunman.

Munantaq manataq,

manataq, munantaq…

MI, AA, 10, 26, 10

CHASKAYANAY

Chusaqlla purikuchkaptiy, qarpiyaypi utiylla chinkachkaptiy, qunqaylla rikurirqamun, sacha qipanta, wasi patanta qawarirqamun, kaypiñami kachkani nisparaq kanchaykamuwan, pitachá machkachkan niniraq, ichari qipaytachá hamurqa nillanitaq, chayllaman waqyarirqamuwan, kaypimi kachkani nispa, mana pantay kunkachanwan, ñuqataq tukuylla tukuni. Maytami qawanki, wichay urayta nispa rimaykamullawantaq.

Maytami nini kay sunquyta haku aypaylla aypaykuyman nispa, rinrichanpi samaylla samaykuyman, sinpachanta paskarquspa, yuraq aqsuchanta chutirquyman, uyachanpi muchaykuspataq qasquchaypi chinkaylla chinkaykuyman, chaynata munaykuspa ichallaraqpas uraykarachimuyman nini, manalla atichkanichu, qawaylla qawachkani, muspaylla muspachkani, ukullaypi wañuchkani.

MI, AA, 10-15-10

KILLAMAMAY

Maypiña kaptiypas, qamqa rikuramuwanki, tariramuwanki, qamqa ayparamuwanki. Wawaykiqa arí karu llaqtapi, mana riqsisqan runawan yachanaykukuspa, runapa wasinta wasichaykukuspa, iskayasparaq, pisipasparaq sapay purichkani. Qam mamallay amapuni saqiruwankichu, munay sunquykiwan uywaykullawanki. Akchiylla akchiykamuwanki mana tutayay misturuwananpaq. Chuya yuraq yuyayniykiwan ñanchaykuwanki. Pisiña kallpay kaptinpas achtawanraq qullqi makiykita haywarispa chutarillawanki.

KITA QUWI

Chupan maywirisqa, kaypiñataq, wakpiñataq, sacha patapi, sacha sikipi, mana saykuy qillqispa sapanpi kawsan. Mayninpi sacharuruta pallaspa, tiyarintaq, ruruta mikurintaq, wikchuntaq. Ichaqa sapan, wakchay wakcha, mana yanayuq, mana masayuq, wikchusqa quwi hina. May karumantapas, wipala maywiy maywiy chupanwan rikurimuntaq, chinkarintaq.

Maywiy, waywiy unancha wachka chupaykita,

Kuskiy, kuskiy, allpallapichus wiñan, sachallapichus rurun,

Tukuy, tukuy, yuyay chinkayta tukuy,

Rikuy, rikuy, yana chuchulla ñawichaykiwan,

Muskiy, muskiy, wistuna chuñu sinqachaykiwan,

Watuy, watuy, iskay rapilla rinrichaykiwan,

Haspiy, haspiy, rawkana tullu makichaykiwan,

Tariy, tariy miski ruruta tariy.

MI, 10/ 07/ 10

SACHA WAQAY

SACHA WAQAY

Kay llaqtapiqa tukuy niraq wiqitan hatunraq uchuyraq sachakunaqa waqaq kasqa. Wakinqa kumuykumu runahina, mañana rapin kaptin, wayrapa chapchisqan kaspiy kaspi sayasqankupi wañuylla wañuruchkanku.

Ima huchanku raykus hinata ñakarinku, ichari allin kawsayman kutimunanpaqchus kanman, aripis kay ñakay wichay puchukaptin kutirqamullanqataq. Sapa punchaw ñan purinaypi, taka takalla urmamuchkan, pampaman chayaruspataq wisñisqa kuyayta kayman wakman mana ñanniyuq runahina, wayrapa aysakachasqan purichkan, qilluraq, pukaraq, qumirraq, yanaraq rapikunaqa intipa llimpisqan pawachkan.

Chapchiy, chapchiy sachata chapchiy, amallaraq waqallachunchu,

Tanqay, tanqay kurkuta tanqay, amallaraq wañullachunchu,

Kuyuy, kuyuy, takay, takay, waqay, waqay, imapiraq rikukunki,

Piraq mayraq saruykusunki, piraq mayraq nanachisunki,

Ñuqallayqa munakurqayki, ñuqallayqa wayllukurqayki.

MI 10/ 07/ 10

UQI PUNCHU

Uqi punchucha, ruyaq/yuraq qasqucha,

Kay karu puripakusqay llaqtakunapi, llaqtamasiywan tinkurquni, payqa suti riqsi uqi punchuchantin pitaylla, pawaylla, muyuykarqamun, ñuqa chinka chinka purikuchkaptiy, hinayá napayanakuyku, pay unu makicha, ñuqataq wayra makicha. Llapan purikuqkunatan uquyta qallarin, wakin pakakun, wakin kusikun, hinayá ñuqapas apirachikuni, icharaq wiñayta tukupayman nispa. Chaynallataq sachakuna, yurakuna, qurakuna, tikakunapis kusisqa challaykachikunku, qarpaykachikunku, icharaq wiñayman nispa, icharaq munasqa kayman nispa. Pachamamanchikmi achwanqa kusirikun, paray qallariy wichay chayamuptin, kusi kusilla payqa llampu qasqunta kicharikun, hinaspa –hampuchun, hampuchin nin, -kankaraqmi kusi kawsay hanpullachun nispa.

MI, 09/11/10