Sichus mana allin kawsayta yachankichu chayqa Qichwa kawsayta yachay.
Imaynataq chayri, manami sasachu: Uk pacha ayllu, uywanakuspa, aynichalla
imatapas haywanarikuspa, minkanarikuspa, makipuralla waykarquspa imapas
qispichiq.
AYLLU
Qichwa runaqa ukllami Pachamamawan
aylluchaykukuspa kawsakunchik, ñuqanchikpaqqa kay pachapi imaymanapas kawsaqmasinchikmi,
chayraykumi munanaykukuspa, huntasqa kawsakunchik. Ichaqa Pachamamami
llapanchikpa mamanchik, paymi imaymananta mana michakuspa, qalillata
uywawanchik.
Pachamamaqa chinllamanta, mana
qullqipaq, imatapas haywariwanchik, yakunu yawarnintapas upyachiwanchik, qasqunpi
puquchisqan mikuykunatapas mikuchiwanchik. Payqa muchuymantapas ayqichiwanchik,
imaymana llakimantapas amachaykuwanchik.
Paypa saminwanmi mana pisipaspa, mana
imamanpas urmaspa taklla kay pachapi purikunchik. Chayraykumi ñuqanchik
wawankunapaqqa payraq unanchasqa, munasqa, paypaqraqmi aqachapa ñawinpas,
payraqmi miski mikunatapas malliykurqunan. Payqa imaynataña saruchaptinchikpas
pampachawanchik.
Uk Pacha ayllullami kanchik, mana qunqanakuspa, mana
awqanakuspa uk yuyaylla munayta uywanakunchik. Pachamama mamanchik uklla
llapanchik wawankunapaq, wawankunapas llapanchik uklla Pachamama mamanchikpaq.
Chayraykumi, pay munakuy sunquwan mana imata manchaspa wañuytapas yachanchik.
Manataq imaña kaptinpas kutipakuspa, maypiña kaspapas mana qunqaspa, munasqan
mikunanta, upyananta haywarispa. Manahinaqa manami allin wawa kayta
yachanchikchu, chaymi ñawpanchikkuna nin: maman qunqaq, saqiq wawaqa ima
llakipiraqchá rikukusunpas nispa.
Chayna sumaq uywanakuypimi allin kawsayta tarinchik,
chaymi imataña kaptinpas, imataña munaspapas waqyarinakuspapuni, yuyarinakuspa
uk kallpalla Minkapi, Aynipi utqay llamkarquspa atiparqusun, ima sasachakuytapas
pampachasun, imaynaña llasaq llakitapas chusaqyachisun.
AYNI, MINKA
Imataq sasa rurayri kanman. munaywan, ayniwan,
minkawanqa, sinchi hatun ruraypas atinalla, imaynaña karu puriypas chayanalla,
imayna chiqu sunqu qaqapas llampuyachispa taqmarparinalla, wañuypas mana
wañuna.
Ñawpa machunchikkunari imatataq mana rurayta
atirqankuchu, mayukunatapas urqu wichaykunaman pusarispa, taqra allpatapis
puturichiqku, rumitaña tarpuspapas mikuyman kutichiqku, rumimantakama ñantapas,
chakakunatapas, tampukunatapas, wasikunatapas sayarichiqku, paykunapura
waqyanarikuspa, sumaqta kamarichinakuspa, uklla sunqucharikuspa,
kallpacharikuspa munay kawsayta qispichirqanku, kunan pacha runakuna qawarinankupaq.
AYNI, yanapay
chaskisqa kutichiy
Imatapas chaskiyta munanchik chayqa munakuywan
sunqunchikmantapacha imatapas haywariyta yachananchik. Chaymi imapas imayna
qusqanchikimanhinallataq kutimpuwasunchik. Qichwa runakunaqa yachanchikñami,
manami imatapas yuyarichisqallachu rurayta yachanchik, ruraqta rikuspaqa
rurapakunchikpacha, chayna rurapakuspa puriptinchikmi qunqayllamanta
rurananchikpas rurasqa rikurin, aynikusqanchikpa yanapayninwan. Chaynallami
qichwa kawsay ukupiqa imapas rurakuyta yachan. Makipuralla mana ñakarispa,
aynichalla chakratapas yapurqunchik, llamtatapas llantarqukunchik.
Ayniqa manami imapas llamkanallapaqchu,
kallanmantaqmi mikuykuna ayninakunapaqpas, mikuyninchik pisiyarapuptin piqpachus
kaptinqa aynikuq purinchik. Yachasqanchikpashinapas kunan pachaqa ukmanmi
tikrapuchkan, chayraykumi mana kikinchu sapa wata mikuykunapas urin. Maynin
watan allin, maynin watataq mana allinpunichu, wakiwakinpa kan, wakinpataq
manapuni kanchu. Chayraykumi allinpuni aynipi kawsayqa, wakin mana mikunayuqman
kapuwaptinchikqa haywarinanchik, chaynallataq ñuqanchikpa mana kapuwaptinchik
paykunapis haywarillamuwasuntaq.
Chaymi llamkaypiqa mana atispa ukpa kallpanwan
huntapanchik imatapas rurarpanapaq, kikillantataq mikunanchik
pisiyarapuwaptinchikpas ukpa mikuna haywarimuwasqanchikwan mikunanchikta
huntapallanchiktaq. Imatapas mana pakanakuspa, mana llakipi rikunakunapaq.
MINKA,
Minkaqa chakranchikman hamuspa
yanapawaqninchik runami.
Imapas
hatun llamkana ruranapaqmi ayllumasinchikkunata minkakamunchik, paykunapa
kallpanwan yanapachikuspa tukurqunallapaq. Llaqtanchikkunapiqa
minkanarikuspalla chakranchiktapas yapurqunchik, llaqta raymita rurayta munaspapas,
llantakunapaqpas minkallawan, aylluchanakusqanchik runakunapa, hawanchikkunapa
munakuyninwan utqaylla wasi punkupi llantapis pirwasqa rikurirqun, imaña
kaptinpas ayninarikuspa, minkarikuspa wakirqachinchik. Minkayninchikkunamanqa
munayta qawarispa: kukata, aqata, upyanata, mikunata ima haywarina. Chaynatami
minkaypas allinta imatapas kusisqaraq munaywan llamkapuwanchik. Qichwa
kawsayninchik ukupiqa hina minkarinakuspa, hina ayninarikusparaqmi
kawsakuchkanchik. Amayá ñuqallanchikpichu chayna kawsay tukukuchun, wakin
llaqta runakunawanpas yachanarikuspa kawsayta qallarisun.
Mana chayllachu, minkaqa, ayniqa manami runamasintin ruranallachu, Pachamamanchikwan, Apunchikkunawan, Ñawpanchikkunawan, Kuraqninchikkunawan, Sullkanchikkunawan kuchka mikuykuspa, upyarispa, llapanchik uklla sunqucharikuspa llamkanchik, kawsanchik. Makita haywarinakuspapuni, imaña, haykaña sasa kawsaytapas wasapayta yachanchik, atinchik.
