RUNA KAY

NAPAYUKUYKICHIK

Hinantinpi Qichwa masiykuna, kay chusaqlla puriq intirnit nisqata mañarikuspaymi, kunanmantapacha qamkunawan kuchka rimaykanakuspa tiqsimuyuntinman chayarqusun. Kaypiqa Qichwa kawsayninchikta, astawanraq kallpancharisun. Kusi puywa, chuya yuyay wayralla ñancharikuspa. Machunchikunapa, kuraqninchikkunapa yachayninwan kallpachaykukuspa, Apunchikkuna, Pachamamanchik munanqam qalilla purinanchikta.

Qichwa kawsayninchikrayku, maypipas, qaynapas, kunanpas, haykaqpas.

1: Qullqiyuqña kaspapas amapuni wasiykiman chayana ñanta chinkachinkichu.

2: Munaywanqa imapas atinallami, wañuypas mana wañuy.

3: Manami yanqa utirayanachu, atuqmi llallirquwasunman.

4: Ama pitapas waqachinkichu, wiqinman chayaspataq kuyay puriwaq.

CHULLPI HARAWI

Paray wichay lluqllapa apamusqan rumi,

ñan patapi mana rumichay atina,

purikuqkuna mitkachiq rumi.

Sapa paraptin sunquyki muyuchiq,

Mana munaptiykipas chakiyki kallkayachiq,

Qamtaqsi mayu kanki, ñuqataq tuytuq rumi kasaq:

Maymanchá apawanki,

chaymanchá qatisqayki,

Ichari maypichá saqiwanki,

chaypichari suyasqayki.




sábado, 7 de abril de 2012

MUNAKUSQAY MAMALLÁY



Kunan chisiyay Mamayta yuyarikuni, payqa mayta ñakarispachá kunanhina punchaw pirikurqa, waqaspachus, kusikuywanchus ñuqa wawanta suyakuwarqa. Chaymi kay pachaman apamuwasqanmanta sapa wata kunanhina paytaqa manapuni qunqanichu, payña qunqawaptinpis, tukuy sunquywan yupaychakuni, añanchakuni. Chaymantapas munakuywan uywakuwasqantapas kikillantataq yuyarini, sapa punchaw, maypiña kaspapas, ñuqarayku imaymana rurasqantapas mana qunqaspa. Chaymi kunan kuti miski mikunawan wiksay qarawasqanta yuyarispa uk harawichata wakichirqani.

Mamay, kaypimi wawaykiqa purichkani, mikunaykitaqa manañami mayta rispapas tarinichu, imaynapas kutisaqmi wasinchikman chaypi waykurqapuwanaykipaq, saksay sasa mikuruspa kusi kawsay purinaypaq.

MISKI MIKUYCHA


Mamayqa puñuytapas saqispa, tutay tutaraq kawsaywan rimanakuq.

Pawaq urpi makichanta kamachispa, akupallata wakichiq, chiri rumi maranpi qunquriykukuspa, huchanta kutaq karqa, pachapas yuraqyanankama.

Chukchankunata pilarqukuspa ninata hapichispa, tullunwan kanaykuspa, miski mikunata chayachiq, yarqay sayay mankapi, chunka kuraq wawankunapaq. 

Sapa punchawmi kuychi llimpi sunqun mana pantay mikunata paqarichiq:


Chuñu lawacha, chunchul sapacha, 

Harwi lawacha, asnapa sapacha,

Chuchuqa lawacha, aycha sapacha,
Mallullu chupicha, tullu sapacha.


Waspiriq maniycha, uchu kutachatawan aypaykachina,

Mana qunqay yapachayuq.

Chuñu pasicha, kisu sapacha, 
Papa, uqa, añu waykucha, 
haptay hunta mastacha.



Sara hankacha, charki kankacha quqaychayuq,

Hawas puspucha, sara muticha paltachayuq,


Qanchis haku sankucha,

Yarqay atipaq mikuycha.









MI. 04/07/12